Zeitindah An Ruah??

By Henry Nawl Thang Bik
 
Minung hi hawi he a ummi (social being/animal) kan si. A bing/paak in a nung khomi kan si lo. Saram hmanh nih an mah phun le phu cio in an um. Thingkung hmanh nih a phur in an kho/keu. A sullam cu pawngkam he kan ithen kho hrimhrim lo ti hih. Holhnak hmanh ah ‘pawng le kam’ ti asi. Mifim, mihrut le kan sining dihlak a langhtertu zong pawngkam thiamthiam. Cu, pawngkam he pehtlai in, von char awk tampi lakah ka lung a tuaitaam ngaimi tlawmpal ka von tial.

Hruk-aih (fashion): Globalization chan tiluan nih a kan thui a kan vour cuahmah bantukin chan tiluan ka dawi kho ti phun in biakinn pumhnak ah Skirt (fenh-erh) ching/tawite hruk kan hmang mi hih. Khaw zeimaw Korea filaw ka lo hei ti bang, kan tanpor nih tawite, lian ngang, pungsan chiat ngang fawn, thau chap rih, dawh lo chinchap, aa phua. Hleihlaak saang deuh an von kai bang khin cun an hnu lei in mi zeihmanh kai ngam le zoh ngam lo awk khin. Van cung arfi le thlapa an lang dih lai ti awkin, kan skirt a ching. Tlangval pawl zong kan sampung kan tuahning kan iralrin ngai a herh ve. Khuazeimaw hlan lio Rom ralkap luhkhuh le Archuang hei ti ruam khin. Hihi kan von iremh deuh ah a tha hnga lo maw?

Voih (Gas): Mi zapi hmai kan thut-dir tikah voih-voih hi kan i sum awk hrimhrim asi. Mi cheukhat nih voih voih cu ngan damnak an ti i ‘put e, pet e, phung e, pheng e’ tiah. Khua zeimaw, India le Pakistan an ikap ti ruam khin. Hihi, pawngkam minung upat lo le zeirel lo bia asi. Mi zeimaw cu, aw ngei loin an voih nain a nam taktak. An mah cu, khaw zeimaw voih voih lo te bang, an i umter.  Zingka thawhphak i pawngkal ta ahcun chunnithlak paw a dam. Voih zong a nam lo pinah ngan zong a dam. Zingka pawng kan kal khawh lo ahcun ti tampi in dinpiak ah a tha.

Phone: A mikip ti awk in phone hi ngeih cio asi. Phone ngeih hi a tha ko nain mi cheukhat cu mi hnahnawhnak kan pek hna. Zapi hmunkhat thut lio (rawl ei lio, lakphak ti din lio, biasawng tlorh lio tbt) kan phone a rat tikah, micheu cu, “hello,” tiah thang piin chawnh colh kan hmang. Pawngkam midang caah hnahnawhnak petu pakhat asi. Hawi he aa hlat deuhnak ah kal in phone kan chawnh awk asi. Kal/chuah awk aṭhat lo asi ahcun din tein kan holh ah a tha. Phone he pehtlaiin pawngkam caah zohrem lo asi, tiah ka ruah rihmi cu, biakinn chung zongah SMS kuat kan hmangmi hih. Cun, ringtone kan off tawn lo. Kan ringtone hna ah love song ‘ka dawt aw ni hluan thla zeizat hme’ hei ti phun hna biakinn chung hna i a von awnh cang ahcun kan pawngkam caah hnahnawhnak le thlarau hultertu pakhat asi. Cucaah, vibrate (aw ngei loin a thir in thir sawhsawh) dingin kan chiah lo hmanh ah airplane mode in kan chiah ah atha. Switch off lawlaw ah a tha bik—biakinn chung ahcun.

Thutnak: Meeting hall chungah maw, biakinn chung pumhnak ah maw, bus cung ah maw, ka siarem lo ngaimi cu ngakchia nih upa thutnak kan kenh duh/hmang lomi hih. Kan mah nak upa deuh zong zeirel lo. Sayate zong zeirel loin thutnak tha kan co poah ahcun kan zei apoi lomi hih ka siarem lo lawng si loin ka ningzak. Bia hmanh ah ‘upa le khuafa’ an ti bang, upa deuh cu kan caatang le kan sining (position) aa khat/khah ko hmanh ah upat hmaizah ding ansi. Mah balte Khrihfa bu tampi ahcun ahmailei upa pawl thutnak kan tuahmi atam tuk. A hmailei thutdanh pahnih thum a hlei. Pulpit cung hna ah thutnak special (upa thutnak ah) kan chiah. An thu fawn tung lo. Lawngrul in a um. Zoh lei a chia. Cu lioah, a hnu ah minung pali thutnak ah paruk hna an ibenh. Hihi, kan siamremh awk asi rua, tiah ka ruah. Pawngkam he a thu-dir pengmi kan si caah, ‘ka pawngkam an siarem maw, zeitindah an ruah,’ tihi kan iralrin peng awk asi.

Note: Laitlang lei sining/nunning hoih deuh in tialmi asi.

Chirhchan laaknak:

Joseph KB Thawng, Ka Pawngkam An Siarem Maw? timi article chungin.

Henry Nawl Thang Bik, Minung le Pawngkam timi capar chungin.

Lian Chawn, Globalization le Nunphung timi cauk chungin.