Zeibantuk Mitbenh Dah Na Hman?

India ram, Rajasthan peng, khuate pakhat ah a cang balmi thil asi. Satil (caw, rang, le naa), an thi thluahmah. Hlathlaaitu nih an chimmi cu, ni a linhtuk ruangah ram an car dih i satil nih an ei duh hna lo ruangah an thihnak asi, ti an ti. Cucaah, mitbenh rong hringmi (green color) mi company ah an cah (order). An satil mit ah an benh dih hna tikah an hmuhmi poah a hring in an cuang dih. Ram car, hlan i an ei duh lomi zong kha, a hring in an hmuh dih cang caah khim tein an ei than. Thihnak chungin satil tampi an luat, tiah hlathlaitu nih a chim.

Nifatin kan khuasak tinhtuknak le kan minung hawi sin ka tlawnlennak ah zeibantuk mitbenh dah kan i benh, kan minung hawi hi zeibantuk rong in dah kan hmuh hna, ti hi a biapi ngaingai. Mi pakhat hi zeibantuk minung dah asi timi hi a sining taktak nakin, zeitindah kan hmuh, timi ah aa hngat deuh. Cucu worldview kan timi cu asi. Cu na worldview nih cun na ruahnak, na biaknak, le na sining vialte an thlen khawh fawn. Thinlunglei thiamsang (psychologist) pawl nih virkhoih hlathlaainak an tuah hnu ah, minung hi, a tlangpi in phunhnih ah an then. (1) Athalei kam in khua a ruatmi (optimist), (2) Achialei kam in khua a ruatmi (pessimist) tiin. Zeibantuk ah dah na um? Athalei kam in thil a hmu kho mi maw na si, chiatnak lawng dah a hmu kho mi na si? 

Kan leadership style hi teh, leadership maw asi ko rulership style deuh dah? Leader cu ‘lamsialpiaktu, riantuanpiaktu, hruaitu” tiin sullam fianh khawh asi. Ruler sullam “mi uktu, mipi duhnak siloin mah duhning lawng aa rinhmi” tiin, a fawinak in, fianh khawh asi. Phundang in kan chim ahcun, Rulership timi cu ‘Dictatorship, monarchy style, kingship, totalitarianism, autoeroticism’ asi ti khawh asi. Bangalore Lai Fellowship ihruaining hi leadership style maw, rulership style deuh asi ti zong hi ruah ngaingai a herh. Lai holh ah, “Lei le Dang Aa Seh,” timi kan ngei. A ngaingai ahcun lei le dang aa seh si loin lei le haa tu aa seh. Fiang deuh in chim ahcun ‘haa nih lei’ a seh. Haa nih ka thawng, ka cak tiin zeihmanh a tuah kho lomi lei kha seh lengmang hmanh sehlaw, saudeuh a hmunmi cu lei asi ko. Haa cu tlawmpal ah a beuh hmasa tawn. 

Inn cung sangpi ah a ummi pa nih a tang um mi kha na hmetuk, ti khawh asi lo. A tang i a um pa  zong nih a cung i a ummi pa kha a rak hmetuk ve. Cu bantukin ahohmanh i soi ding, nihsawh, zomhtaih ding kan um lo. Kan mah sining cio ah pakhat khat ti khawhnak kan ngei cio. Ruahchannak kan ngei cio. Lamkam t’hu kutdok (beggar) hmanh nih ruahchannak ngeilo in a t’hu lo. Nifatin kan nunnak—kan thanchonak le tlakchamhnak ah siseh, kan minung hawi kan hmuhning hna tiangin zeibantuk mitbenh in dah thil kan hmuh hna, timi cungah aa hngat. Cucaah, zeibantuk mitbenh dah kan ibenh timi hi a biapi ngaingai.