Zaan Thengah Kan Ih A Herh Maw?

Hlanlio ahcun mei (electric) duhning in kan hman khawh lo. Cucu, sehlei thiamnak (electronic/technical) kan chanbau ruangah asi kho men; chun ah riantuan, zan ah i dinh hi mitambik caah tuahtawnmi normal a rak si ko.  Asinain sipuazi (business) a tancho bantukin ka riantuan dan le riantuan can zong a von itleng ngai ve. Lo riantuan in pawcawmnak dirhmun in sehzung i riantuan pawcawm (agriculture to industry) in khan aa thawk i atu cu sehlei thiamnak (technology) a thangcho chin ve caah  chun le zan hi thleidan khawh hmanh a fawi ti lo. Nazi 24 chung onmi dawr hmanh a tamtuk cang. Chun-zaan tuan khawhnak sehzung zong a tam cang. Sehzung riantuan pawl lawng ma, tiah si nemam hlah. Ca thiamsang pawl le sipuazi lei mirum pipi zong nih chun-zan hrial loin rian an tuan ve. Rian ruangah chun zan riantaun mi um rih seh, rianngei lo pawl le siangakchia mino pawl zong nih chun le zan hi kan cawh dih cang. Social media ruangah mi tampi nih chun le zan hi kan tenthiam lo, kan cazoh can le kan catuah can zong chun le zan kan cawh dih.  Online hman can asi zongah cazoh can asi zongah, zantlai hnu i tuah ko hi kan uar. Micheu cu kan ih can hi a tawi tuk. A tawi-sua kha cu minung kan taksa nih a herhning cio hawih in thil a kalmi asi i pumpak pakhat cio thil asi hei ti ko usih.  

Nikhat ah upa pakhat nih ei din tha, ei ko ahcun peh ten slm 7-8 kar ih piak ahcun a za ko tin, hlathlainak tampi nih a buaktlak in an ti ko. Asinain micheu caah cun slm. 4 chungte lawng an ih ko zongah an piangpai kho thiamthiam. Micheu cu an ba i sianginn an tin hnu ah, ih piak than an hmang. Zan theng ah si loin chun ah ihpiak zong cu a poi hlei maw? Melatonin timi hormone hi kan pum ah a um mi zawtnak hrik (virus) pawl kham khawhnak (the immune system) nih a herh.  Cu hormone cu kan i ngilh lioah kan tluak ah aa sermi hormone asi. Kan thuak ah hin   hypothalamus timi nih forebrain cerebellum tinak ah hmelchunhnak (signal) a von pek. Melatonin hi curpus pineale tinak sertu asi. Cu ti kan tluak nih Melatonin a sermi cu a muihlio kan i ngilh tik lawng ah a ser dan tha.

Zan theng ah kan ih hi a herh ko. Aruang cu,

Melatonin hi zawtnak hrik (virus) khamkhawhnak (the immune system) ah kan hmang lawng si loin a hlei in Khencer (cancer) zawtnak a chuah lonak dingah khamtu tha ngaimi hormone an si. Minung nih kan pum chungah cell 5 billion renglo kan ngei. Normal ahcun minung kan cell a rawh tikah a thi teo tawn. Asinain a rawk ko nain a thi lomi cell a um tikah taksa le chung thilri kan thahri, ti bantuk ah a va lawn tikah khin cancer zawtnak a chuahpi teo tawn. Melatonin hi cu bantuk a rawk ko nain athi lomi cell a dang dang an karh i an thawnlonak dingah a khamtu hormone asi. Cun a dang zawtnak hrik (virus) tampi zong a kham khawh fawn. Mi pakhat nih aa panh launak ding le a thazang ih a herh. Asinain voi zeizat dah a ih?  zei can? zei tikah? ti cu a mah takpum herhning le aa ziakning in asi kho ko. Nain, zawtnak a kham khotu, a hleiin Khenser (Cancer) zawtnak a kham khotu  

Melatonin sernak caah cun a muihlio, zan thengah aa ngilh hi a hua ko. Tamdeuh ser na duh si le zaan ah tam deuh ihpiak cu a hua hrimhrim. Zaan lawng hmanh siloin kan ihnak khan hi ceuter lo ding, thlalangawng zaar a pingte he a muih khawh chung mui in chiah i kan ih ah khin Melatonin hi a ser khawh chin chin. Cu hmanh cu thinthi tein kan ihngilh lioah khin a sermi a tam deuh. Cu ruangah minung nih zan theng te ah kan ih cu a biapimi le a herh hrimhrim ko.