Zaan Thengah Kan Ih A Herh Maw?

Hlanlio ahcun mei (electric) duhning in kan hman khawh lo. Cucu, sehlei thiamnak (electronic/technical) kan chanbau ruangah asi kho men; chun ah riantuan, zan ah i dinh hi mitambik caah tuahtawnmi normal a rak si ko.  Asinain sipuazi (business) a tancho bantukin ka riantuan dan le riantuan can zong a von itleng ngai ve. Lo riantuan in pawcawmnak dirhmun in sehzung i riantuan pawcawm (agriculture to industry) in khan aa thawk i atu cu sehlei thiamnak (technology) a thangcho chin ve caah  chun le zan hi thleidan khawh hmanh a fawi ti lo. Nazi 24 chung onmi dawr hmanh a tamtuk cang. Chun-zaan tuan khawhnak sehzung zong a tam cang. Sehzung riantuan pawl lawng ma, tiah si nemam hlah. Ca thiamsang pawl le sipuazi lei mirum pipi zong nih chun-zan hrial loin rian an tuan ve. Rian ruangah chun zan riantaun mi um rih seh, rianngei lo pawl le siangakchia mino pawl zong nih chun le zan hi kan cawh dih cang. Social media ruangah mi tampi nih chun le zan hi kan tenthiam lo, kan cazoh can le kan catuah can zong chun le zan kan cawh dih.  Online hman can asi zongah cazoh can asi zongah, zantlai hnu i tuah ko hi kan uar. Micheu cu kan ih can hi a tawi tuk. A tawi-sua kha cu minung kan taksa nih a herhning cio hawih in thil a kalmi asi i pumpak pakhat cio thil asi hei ti ko usih.  

Nikhat ah upa pakhat nih ei din tha, ei ko ahcun peh ten slm 7-8 kar ih piak ahcun a za ko tin, hlathlainak tampi nih a buaktlak in an ti ko. Asinain micheu caah cun slm. 4 chungte lawng an ih ko zongah an piangpai kho thiamthiam. Micheu cu an ba i sianginn an tin hnu ah, ih piak than an hmang. Zan theng ah si loin chun ah ihpiak zong cu a poi hlei maw? Melatonin timi hormone hi kan pum ah a um mi zawtnak hrik (virus) pawl kham khawhnak (the immune system) nih a herh.  Cu hormone cu kan i ngilh lioah kan tluak ah aa sermi hormone asi. Kan thuak ah hin   hypothalamus timi nih forebrain cerebellum tinak ah hmelchunhnak (signal) a von pek. Melatonin hi curpus pineale tinak sertu asi. Cu ti kan tluak nih Melatonin a sermi cu a muihlio kan i ngilh tik lawng ah a ser dan tha.

Zan theng ah kan ih hi a herh ko. Aruang cu,

Melatonin hi zawtnak hrik (virus) khamkhawhnak (the immune system) ah kan hmang lawng si loin a hlei in Khencer (cancer) zawtnak a chuah lonak dingah khamtu tha ngaimi hormone an si. Minung nih kan pum chungah cell 5 billion renglo kan ngei. Normal ahcun minung kan cell a rawh tikah a thi teo tawn. Asinain a rawk ko nain a thi lomi cell a um tikah taksa le chung thilri kan thahri, ti bantuk ah a va lawn tikah khin cancer zawtnak a chuahpi teo tawn. Melatonin hi cu bantuk a rawk ko nain athi lomi cell a dang dang an karh i an thawnlonak dingah a khamtu hormone asi. Cun a dang zawtnak hrik (virus) tampi zong a kham khawh fawn. Mi pakhat nih aa panh launak ding le a thazang ih a herh. Asinain voi zeizat dah a ih?  zei can? zei tikah? ti cu a mah takpum herhning le aa ziakning in asi kho ko. Nain, zawtnak a kham khotu, a hleiin Khenser (Cancer) zawtnak a kham khotu  

Melatonin sernak caah cun a muihlio, zan thengah aa ngilh hi a hua ko. Tamdeuh ser na duh si le zaan ah tam deuh ihpiak cu a hua hrimhrim. Zaan lawng hmanh siloin kan ihnak khan hi ceuter lo ding, thlalangawng zaar a pingte he a muih khawh chung mui in chiah i kan ih ah khin Melatonin hi a ser khawh chin chin. Cu hmanh cu thinthi tein kan ihngilh lioah khin a sermi a tam deuh. Cu ruangah minung nih zan theng te ah kan ih cu a biapimi le a herh hrimhrim ko.

Korea Fidi, Filaw Hna le Nihin Khrihfa Nun Chekthlainak

Kan hnu deuh lio, vawlei minthangbik cu Korea Rang-laam thiam pa (Upa Kanam Style) asi. Korea Fidi le filaw pawl hi an i dawh dih ti awk an si. Asinain, hlathlaitu nih an chimning ah, “Korea fidi le filaw 80% (za ah sawmriat) cu a taktak ah an i dawh lo Surgery tuah chawm in aa dawhmi an si, an ti. An i dawh taktak le tak lo theih nan duh ahcun fa an hrin tikah aa thei te ko lai, an ti chap.

Nihin, Khrihfa kan nun-zia zong hi Korea fidi le filaw he tahchunh awk tlak kan si pah thulh ko rua, tiah ka ruah. Mipi hmai le upa te hmai ahcun a thlarau ngai mi, a fel ngai mi, aa toidor tukmi ….tbk, kan i lawhter. Cu bantuk kan si tak le tak lo cu kan thlarua nun, kan ziaza in an lang ve lai (Kan fa in a lang ve lai). Nihin Khrihfa nih hnahnawnhnak tampi kan tong mi lakah tawmpal in langhter khawh ka von i zuam hmanh lai.

 

1. Thlacamnak biak (Worshiping 'the Prayer'): Nihin khrihfa tampi nih thla kan cam ko nain Pathian sinah cam loin thlacammi kha kan biak. Style ah kan cam. Mi nih chimthiam duh ah thla kan cam. Cu lawng si hlah, thla a cam lo, tiah kan ruah mi hna kha ‘Thla Na Cam Loh,’ tiah kan thlacamnak kha mi va tuknak le soinak men ah kan hman. Kan thlacam ning hi Korea fidi le filaw cheukhat dawhning he aa khat. Thlacam nun taktak ngeih tung loin mi nih ‘thlacam a fel bak’ tiin chimthiam duh ruangah thla kan cam. Cucu Jesuh nih hypocrite tiah Pharisees pawl a ti hna. Hypocrite sullam cu a fawinak in actor—mi nawl cawn, ti asi. Kan si taktak lomi kha asi bantuk tein i umter, kha asi. Tah duhlo zongah itahter, nih duhlo zongah i nihter, cucu mi lung va lak khawhnak dingah an si. Thlacam cu khrihfa hna kan hriamnam thabik lakah a tel. Daniel cu Chiandaih thong chung thlak ding asi zongah nikhat ah voithum lengmang thla a cam. Zeitin dah thla kan cam. Na thlacamnak na bia maw? Pathian sinah teh na cam taktak maw? 

2.    Thangthatnak biak (Worshipping 'the Praise’): - (Psalm 150; Phil 4: 4) le Bible cang tampi nih thangthatnak kong an kan cawnpiak. Khuang le laam in thangthat ding zong, mi tampi nih kan cawnpiakmi le chimmi an si fawn. A hmaan. Asinain, khrihfa tampi cu Pathian kha biak i thangthat loin kan thangthatnak kha kan biak. Kan i rinh. Holh dangin kan holh. Kan ttul. Kan laam. Kan thlarau ngai. Pathian leiah a pebik kan lo. A lengah sikcak tuk pawl kha khuangpi hram i a laam mi pawl kan si khun rih. Mi kong ceih le mi thatlonak chim a hmang tak mi pawl kha pulput cung thawngtha chimthiam ngang mi kan si rih. [Lakfa a poi lengmang tampi cu laamkul ah a laam lengmang mi an si, an ti cuh]. Biakinn chung lawng le Pathian nii lawngah kan tha. Asinain, kan nunhlun kan thlau kho lo. Thangthatnak taktak kan timi cu Drum, Guitar, Key Board le musical instrument—ringawn pawl thangpi tum kha asi hlei lo. Music loin thangthat khawh asi. Thinlung—dinnak, dawtnak le zaangfahnak tel tung loin kan tuah mi thangthatnak hna hi Pathian nih, ‘Ka Fih,’ ati (Amos 5: 24). Thangthatnak cu Bible nih a doh lo. Psalm cauk hna khi praise and worship hla lawngte an si dih, an ti. Bible nih a kan cawnpiakmi cu Pathian thangthat kha asi. Kan thangthatnak biak kha asi lo. Cun, dawtnak, zaangfahnak, dinnak in mi sifak hna va bawmh te hna zong kha asi chih fawn (Amos 5: 24). 

 

3. Nun thlennak ah Bible rel loin theih-kauhnak ah rel (Reading the Bible for knowledge sake but not for self-transformation): -Bible tamtuk kan theihmi nih kan khrihfa bu a buaiter. Kan reltuk le kan by-heart thluhmi nih ram a hrawh chinchin rih. Laitlang sining le nunning (context) in kan chim asi ahcun Khamhnak le Sualnak camping le crusade an tuah a tam tuk cang caah lampawng kahchamhor ah a tla mi zuri pa hmanh nih a by-heart dih. Bible cacaang an laknak tiang a car khawh dih. 

Cawnpiaktu pawl zong nih note zoh lo le Bible keng lo huaha in an chimh khawh ve hna. Asi ah zeiruangah dah, Khrihfa bu a buaizel ne? Bible kan rel mi nih kan nun a kan thlenglo ruangah asi. Theih-kauhnak sawhsawh men le mi nih a thiam e, Bible a thei e, ka ti hna seh ti duh men ah kan rel. A cheukhat evangelist pawl le thawngtha chim pawl cu Phaisa tlawm deuhnak le sathah hmang lomi khua ahcun camping le crusade tuah an huam ti lo, an ti. Bible kan rel kan theih hngalhmi kha nun thlennak ah si loin phaisa kawlnak ah Bible kan rel diam ai. A poi taktak. Bible rel hi a tha tuk. St. Augustine nun a tlengtu cu Bible asi. Kan nun thlengnak dingah Bible rel cang usih.

4. Mah pekchanhmi biak (worshipping 'the offering'): -္္္Pharisees le Sadducees pawl nih an thawhhlawm ngun-tang-ka tortor in biakinn chung mipi hmai ah a thlet in an thlet nain Jesuh nih a cohlan hna lo. Zeicatiah, Pathian sinah an pe lo, ti hngalh. Nu hmei nute nih ngun-tang-ka pharhnih a thawhmi kha a cohlan deuh.

Nihin khrihfa tampi zong nih kan thawnhhlawm Pathian biakinn thiangchungah kan rak put ve. Pathian taktak kan pe maw? Asi loah kan thawhhlawm dah kan biak. Kan thawh khawh ruangah a tho kho ve lomi members kha kan namnek hna dah? Mi tampi cu kan thawhhlawm tam ruangah pastor tiang uk kan timh. Pastor nih bia chim awk a ngei ti lo. Na pastor pa kha Pathian chitti thuh mi asi kha na tih lo maw? Phun dang leiin, Pastor le upa zong nih kan member chungin thawhhlawm a tho kho deuh paoh kan dawt hna. An inn ah thlacam kan kal lelek. Zei paoh hi phaisa in ri kan khiak. Saul siangpahrang a palhnak bik zong, hi kong ah asi ve. I Sam 15: 22ff chungah kan hmuh ko khah. Kan pek chanh mi kha pakhatnak asi lo. Kan lungthin tu kha asi deuh.

Bia donhnak

Samson nih a thawnnak a biak. Aa rinh. Saul nih pekchanhnak a biak. Solomon nih a fimnak a biak. An dih lakin an sung.

Dawh na duh ruangah surgery tuah chawm in dawh tein na um kho. Na dawh tak le tak lo balte na fa in theih khawh na si te lai. A thlarau ngai, thlacam thawng ngai bantukin na umter khawh ve ko. Na thlarua tak le tak lo cu na nunzia in a lang ve lai. Kan thlacamnak, kan thangthatnak, kan pekchanhnak hna hi hnahnawhnak petu si loin ruahchanhnak petu mei-ceu bantuk an si awk asi.

Bawipa nih kan dih thluachuahnak kan pe hram seh. Amen.

Ka lawm. Ka tial palhnak a um sual ahcun catialtu santlaih lo sisehlaw, a thatnak vialte cu kan nun a kan remhtu ah cang hram ko seh tiin……

Nan nau,

Henry Nawl Thang Bik

Bangalore, India.

Ph. +918197022390